Chłopska dola

W czasie opracowywania witryny zatytułowanej : FOLWARK SZLACHECKI I CHŁOPI W POLSCE  XVI WIEKU wykorzystano następujące pozycje : I. Źródła : Górnicki Ł., Pisma, opracował R. Pollak, t. II., Warszawa 1961. Jan z Koszyczek, Rozmowy, które miał Salomon z Marchołtem, Kraków 1521. Jastrzębski A., Gościniec albo krótkie opisanie Warszawy...1643, Warszawa 1974. Klonowicz S., Worek judaszowy, Kraków 1607. Marcin z Klecka, Proca na ministry i na wszystkie heretyki, Kraków 1607. Oczko W., Przymiot, Warszawa 1881. Polska w okresie monarchii stanowej 1346 - 1456, wybór tekstów, w opracowaniu R. Hecka, Warszawa 1955. Rozmowa o confoederacjej..., Kraków 1592. Skarga P., Kazania sejmowe, Kraków 1925. Wiek V - XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, w opracowaniu M. Sobańskiej - Bondaruk i S. B. Lenarda, Warszawa 1999. Wiek XV - XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycie...

Drewniana chałupa chłopska z Kuzawki nad Bugiem. Ten rysunek z XIX wieku przybliża wygląd przeciętnej chałupy chłopskiej z XVIII w. Wcześniejsze budownictwo - z interesującego nas XVI wieku nie odbiegało specjalnie od spotykanego później na ziemiach polskich. Więcej informacji o domach chłopskich znajduje się na stronie :  Mieszkanie . ( Ilustracja z : Z. Gloger, Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. I, Warszawa 1972, s. 233 ).aupy chłopskie Drewniana chałupa zamieszkiwana najprawdopodobniej przez wiejskiego rzemieślnika, zajmującego się naprawą wozów ( tzw. stelmach ). Więcej informacji o rzemieślnikach jako mieszkańcach wsi znajduje się na stronie :  Podziałludności wsi . ( Ilustracja z : Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. III, Od XVI do połowy XVII wieku, pod red. A. Keckowej i D. Molendy, Wrocław 1978, s. 242 ; ilustracja ta to fragment sztychu z pierwszej połowy XVII w. ) Widoczna obok budowla może być zarówno chł...

Duża karczma z XVII wieku posiadająca tzw. przejazd środkowy ( przebiegającym przez jej środek -  zobacz  ). Przejazd ten prowadził do obszernej stajni i wozowni ( widać ją na tyle karczmy ).  Od frontu widać podcienia. Podstawowe informacje o karczmarzach znajdują się na stronie :  Podział ludności wsi . ( Ilustracja z : T. Broniewski, Historia architektury dla wszystkich, Wrocław 1990, s. 410 ). Stara polska karczma z końca XVIII wieku, utrwalona szkicem Orłowskiego z początków XIX wieku. Posiadała przejazd przez swój środek. ( Ilustracja z : Z. Gloger, Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. III, Warszawa 1972, s. 11 ). Gospoda we wsi Ossowiec na Mazowszu, przykład budownictwa drewnianego z XVIII wieku. Podobnie jak dwie poprzednia i ta miała przejazd wykonany przez swój środek. ( Ilustracja z : Z. Gloger, Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. II, Warszawa 1972, s. 204 ).

Spichrze w Kazimierzu Dolnym z XVII wieku - służące głównie do przechowywania ziarna. Miasto to wówczas należało do jednych z najważniejszych punktów  handlu zbożem . Liczbę spichrzów w Kazimierzu można szacować ( w połowie XVI w. ) na 45. Więcej informacji o spichrzach i wspomnianym mieście znajduje się na stronie :  Kazimierz Dolny.  Warto zapoznać się również z  zabudowaniami gospodarczymi folwarku szlacheckiego  a w  GALERII  zobaczyć inne budynki służące do przechowywania najróżniejszych rzeczy ( tzw. lamusy ). ( Ilustracja z : Z. Gloger, Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. IV, Warszawa 1972, s. 344 - według rysunku M. E. Andriollego - drzeworytnika z XIX w. ). Spichrz z XVII wieku w Sandomierzu. ( Ilustracja z : T. Broniewski, Historia architektury dla wszystkich, Wrocław 1990, s. 332 - uwaga w pracy tej popełniono jak się wydaje błąd i źle podpisano tę ilustracje. W innych publikacjach rysunek ten opisuje się...

Ogród renesansowy - drzeworyt z XVI wieku. Podstawowe wiadomości o ogrodach w XVI wieku znajdują się na stronie :  Ogrodnictwo . Kilka roślin ogrodowych z epoki pokazano w :  GALERII . Wygląd ogrodu można porównać z wyglądem  winnicy . ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568). Grodzenie ogrodu i przygotowywanie opału na zimę - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z: P. Crescentyn, O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytków, Kraków 1571 ). Prace w ogrodzie ( przycinanie gałęzi ) - drzeworyt z XVII wieku. ( Ilustracja z: K. Haur, Skarbiec oekonomiey , Kraków 1693 ). Grupa osób spacerująca po ogrodzie - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z: M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 ).

Winnica na drzeworycie z XVI wieku. Jak widać była ona otoczona ogrodzeniem ( podobnie jak i ogrody ). Podstawowe wiadomości o ogrodach w XVI wieku znajdują się na stronie :  Ogrodnictwo . Warto porównać w  GALERII  wygląd winnic z wyglądem ogrodów. ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 ) Prace w winnicy - zbiory plonów na drzeworycie z XVI w. ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 ). Krzew winnej latorośli - drzeworyt z XVI w. Oczywiście owoce nie były tak duże ( w stosunku do ludzkiego ciała ) jak widać na dołączonej ilustracji. ( Ilustracja z : H. Spiczyński, O ziołach tutecznych i zamorskich, Kraków 1542 ). Tłocznia do wina - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : H. Spiczyński, O ziołach tutecznych i zamorskich, Kraków 1542 ).

Pszenica - drzeworyt z XVI wieku. Więcej informacji o produkcji zboża w XVI wieku znajduje się na stronie :  Produkcja roślinna : zboża . Warto również zobaczyć strony poświęcone technice  siewu zbóż  ,  młóceniu zboża  a także  zbiorom plonów . W  galerii drzeworytów  znajdują ilustracje przedstawiające tę czynności. ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz , Kraków 1568 ). Owies - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 ). Jęczmień - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 ). Proso - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : M. Siennik,  Herbarz , Kraków 1568 ).a

Grusza - drzeworyt z XVI wieku. Podstawowe wiadomości o ogrodach ich wyglądzie oraz uprawianej w nich roślinności w XVI wieku zamieszczono na stronie :  Ogrodnictwo . ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 ). Jabłoń - drzeworyt z XVI wieku. - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 ). Śliwa - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 ).

Cebula - drzeworyt z XVI wieku. Więcej informacji o produkcji roślin na folwarku i w gospodarstwach chłopskich znajduje się na stronie :  Produkcja roślinna . Podstawowe wiadomości o ogrodach ich wyglądzie i uprawianej w nich roślinności w XVI wieku zamieszczono na stronie : ( Ilustracja z : M. Siennik,  Herbarz , Kraków 1568 ).a Dynie - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 ). Ogórek - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 ).

Rybacy przy pracy - drzeworyt z XVI wieku. Podstawowe wiadomości o rybołówstwie i rybach w XVI wieku znajdują się na stronie :  Hodowla zwierząt . ( Ilustracja z : J. K. Haur, Skład abo skarbiec... sekretów oekonomiey, Kraków 1693; rozmiar oryginału 3,7 x 3,9 cm ). Połów ryb do saka - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : B. Paprocki, Koło rycerskie, Kraków po 1575; rozmiar oryginału 4,7 x 8, 5 cm ).

GALERIA : Zwierzęta IV ( Pszczoły ) Pszczelarze ( bartnicy ) przy pionowych ulach typu kłodowego krytych korą - drzeworyt z XVI wieku. Podstawowe informacje o pszczelarstwie znajdują się na stronie :  Hodowla zwierząt . ( Ilustracja z : P. Crescentyn, O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytków, Kraków 1571 ). Ule typu kłodowego - drzeworyt z XVI wieku. Ule tego typu można porównać z ulami wykonanymi ze słomy ( Ilustracja z : S. Falimirz, O ziołach y o moczy gich, Kraków 1534, wielkość drzeworytu w oryginale 4,8 x 4,8 cm ).

Kura - drzeworyt z XVI wieku. Więcej informacji dotyczących zwierząt gospodarskich w XVI wieku znajduje się na stronie :  Hodowla zwierząt . ( Ilustracja z : H. Spiczyński, O ziołach tutecznych i zamorskich y o moczy ich, Kraków 1542 ). Gęsi- drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : H. Spiczyński, O ziołach tutecznych i zamorskich y o moczy ich, Kraków 1542 ). Gołębie i gołębnik - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z: H. Spiczyński, O ziołach tutecznych i zamorskich y o moczy ich, Kraków 1542 ). Sieci na ptactwo wodne - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 ). Sieci i lep na ptactwo wodne - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : M. Siennik, Herbarz, Kraków 1568 ).

Bicie świni - drzeworyt z XVI wieku. Więcej informacji dotyczących zwierząt gospodarskich w XVI wieku znajduje się na stronie :  Hodowla zwierząt . ( Ilustracja z : Hieronim Spiczyński, O ziołach tutecznych y zamorskich y o moczy ich, Kraków 1542 ). Ujeżdżanie konia - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : Biernat z Lublina, Lekarstwa końskie, Kraków 1532 ). Zabiegi pielęgnacyjne przy koniu rannym w głowę - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : Biernat z Lublina, Lekarstwa końskie, Kraków 1532 ).

Bicie świni - drzeworyt z XVI wieku. Więcej informacji dotyczących zwierząt gospodarskich w XVI wieku znajduje się na stronie :  Hodowla zwierząt . ( Ilustracja z : Hieronim Spiczyński, O ziołach tutecznych y zamorskich y o moczy ich, Kraków 1542 ). Kozy w czasie wypasu - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : Hieronim Spiczyński, O ziołach tutecznych y zamorskich y o moczy ich, Kraków 1542 ). Owce w czasie wypasu, wraz z pasterzem - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : Hieronim Spiczyński, O ziołach tutecznych y zamorskich y o moczy ich, Kraków 1542 ). Krowy pasące się na łące - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : Hieronim Spiczyński, O ziołach tutecznych y zamorskich y o moczy ich, Kraków 1542 ).

Kowal - drzeworyt z XVI wieku. Niewątpliwie kowal był jednym z najważniejszych rzemieślników na wsi. Wykonywał nie tylko prace bezpośrednio związane z podkuwaniem koni, ale i inne niezbędne dla funkcjonowania gospodarstwa chłopskiego i folwarku. Więcej informacji o rzemieślnikach mieszkających na wsi znajduje się na stronie :  Podział ludności wsi . ( Ilustracja z : S. Falimirz, O ziołach i mocy gich, Kraków 1534 ). Cieśla przy pracy - fragment drzeworytu z XVI wieku. Cieśla to kolejny ważny wiejski rzemieślnik. Bardzo często młynarz spełniał tę funkcję. ( Ilustracja z : S. Falimirz, O ziołach i mocy gich, Kraków 1534 ). Cieśla przy pracy, w tle widać kopanie gliny i formowanie cegieł - drzeworyt z XVI wieku. ( Ilustracja z : P. Crescentyn, O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytków, Kraków 1571 ).

Bronowanie pola - drzeworyt z XVI wieku. Jak się wydaje ukazana jest na tym drzeworycie brona żelazna. Więcej informacji o tym zabiegu agrotechnicznym znajduje się na stronie :  Technika uprawy i narzędzia ( Ilustracja z : P. Crescentyn, O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytków, Kraków 1571.) Rozrzucanie obornika - drzeworyt z XVI wieku. W omawianym okresie ( XVI wiek ) zdawano sobie sprawę z pozytywnych skutków nawożenia na wzrost plonów. Samo nawożenie obornikiem nie było jednak wystarczające ze względu na jego małe ilości. Pamiętać należy, że ówczesna gospodarka nastawiona była na produkcję zbożową a nie na hodowlę. ( Ilustracja z : P. Crescentyn, O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytków, Kraków 1571.) Młócenie zboża w stodole przy pomocy cepów - drzeworyt z XVI wieku. Więcej informacji o pozyskiwaniu ziarna w XVI wieku znajduje się na stronie :  Młóceniezboża . ( Ilustracja z : P....