Mapa Rzeczypospolitej w XVI wieku - sieć rzeczna i zasięg spławu zboża.

Mapa rzeczypospolitej w xvi wieku - sieć rzeczna i zasięg spławu zboża.

Uzupełnienie legendy :

1. Zakroczym
2. Pułtusk
3. Kamieńczyk
4. Ostrołęka
5. Brok
6. Łomża
7. Nur
8. Tykocin

· Nw. M. Korczyn - czyli Nowe Miasto Korczyn.
· Do zaznaczonej na mapie Warszawy dwór królewski przeniósł się ostatecznie w 1611 r. z Krakowa i została ona nową stolicą państwa.
· Rzeczpospolita była od 1569 roku w unii realnej z Wielkim Księstwem Litewskim.

Zamieszczona obok mapa daje pewien obraz zasięgu spławu zboża rzekami Korony, a także podstawowe informacje o kształcie terytorialnym ziem polskich. Warto zwrócić uwagą, że tylko część największych rzek polskich była intensywnie eksploatowana ( Bug, Narew, Pilica a przede wszystkim Wisła ). Oczywiście inne rzeki pokazane na mapce także wykorzystywano do przewożenia towarów, tylko w mniejszym stopniu niż wyżej wymienione. Głównym okresem spławu były miesiące marzec - czerwiec ( uzyskiwano w nich największe ceny zbóż po zimie ), druga fala spławu miała miejsce w okresie wrzesień - listopad. W ciągu całego XVI wieku rosło znaczenie ziem położonych nad środkową i górną Wisłą np. Podlasia, Sandomierszczyzny. Stopniowo z kolei zmniejszała się liczba ziarna wywożonego z Mazowsza. Podkreślić trzeba znaczenie Bugu - rzeką tą spławiano z terenów Ukrainy do Gdańska 60 - 70 % zboża tam produkowanego i przeznaczonego na sprzedaż.

Rzekami przewożono nie tylko zboże ale i całą masę innych towarów jak np. : ołów do Gdańska z okolic Olkusza, drewno, smołę, miód, wosk, potaż. W górę rzeki transportowano bardzo często śledzie, korzenie, drogie wyroby rzemieślnicze zakupywane przez szlachtę. Bardzo różnie wyglądała kondycja poszczególnych ośrodków handlowych zaznaczonych na mapce. Część z nich w XVI wieku słabła ( Drohiczyn ), inne rosły w siłę ( np. Warszawa ). Na mapce zaznaczono wyróżniające się ośrodki handlu rzecznego, pobierania ceł, zarazem spełniające rolę przystani i miejsc produkcji statków. Przy rzekach często znajdowały się pojedyńcze pale do cumowania statków rzecznych. Takie miejsca także należy nazywać przystaniami. Oczywiście w żadnym wypadku nie dorównywały one ośrodkom zaznaczonym wyżej np. Kazimierzowi Dolnemu. Nie było w nich licznych spichrzy, często tylko jeden drewniany, niewielkich rozmiarów. Przystanie tego typu służyły tylko do przeładunku towaru dowiezionego ze szlacheckich dóbr przez chłopów, na statki. ( Więcej informacji o tym zagadnieniu na stronie : Transport ). Bywało też tak, iż budowano w nich szkuty ( rodzaj statku rzecznego ).

W transporcie rzecznym dominowała głównie szlachta stopniowo wypierająca mieszczan. Fakt ten należy wiązać ze zwolnieniem szlachty z ceł ( więcej o przywilejach szlachty znajduje się na tej stronie ), posiadaniem przez tę grupę bezpłatnych pracowników ( chłopi pańszczyźniani ). Natomiast mieszczanie dominowali w przewozach śledzi w górę rzeki. ( Informacje o przewozach towarów rzekami i organizacji tej czynności znajdują się także na stronie : Handel i transport ).
Można zobaczyć fragment księgi celnej z Warszawy, w której zapisywano cło płacone przy przewozie towarów w górę rzeki ( czyli w odwrotnym kierunku niż Gdańsk ). Wnikliwe spojrzenie na koniec linii tekstu ( ale jeszcze przed rubryką z prawej strony ) pokazuje nam, iż transportowano z Gdańska głównie łaszty śledzi.