Hodowla Zwierząt Część II

Świnie
Świnie hodowane były w dużych ilościach głównie przez chłopów - często mieli ich nawet po kilkadziesiąt sztuk. Szacunkowe obliczenia dla XVI wieku wskazują, że na 1000 osób przypadać mogło około 500 sztuk hodowanych świń. Większość czasu z wyjątkiem miesięcy zimowych świnie były wypasane w lesie, lub jego okolicach. Nie stosowano żadnych specjalnych technik tuczu. Trzoda chlewna w XVI wieku posiadała tkanką tłuszczową o znacznej grubości. Ilość tkanki mięsnej była mniejsza niż u świń obecnie hodowanych. Również pod względem wagowym świnie były znacznie lżejsze od współczesnej trzody chlewnej. Obowiązek karmienia świń pańskich pozostałościami po zmieleniu zboża miał młynarz ( zobacz : młyn ). Wypasu świń dokonywał w folwarku członek czeladzi folwarcznej, mogło to być również dziecko. Bardzo niedokładne wyliczenia szacują, że : na 1 mieszkańca ówczesnej Rzeczypospolitej przypadało 11 kg mięsa i słoniny rocznie; 80 % folwarków hodowało świnie w liczbie około 20 - 30 sztuk ( na Mazowszu mniej po około 15 sztuk ). Hodowla świń obok hodowli krów stanowiła podstawę produkcji zwierzęcej folwarków.

Na fragmencie drzeworytu widoczny rzeźnik oporządzający świnię ilustracja z : S. Falimirz, O ziołach i mocy gich, Kraków 1534 ).
Inny drzeworyt ukazujący świnię znajduje się w GALERII.

Owce

Owce hodowano w większości gospodarstw chłopskich jak i folwarcznych. Na Śląsku, Podkarpaciu i Wielkopolsce można spotkać nawet folwarki specjalizujące się w produkcji tych zwierząt. Technika hodowli polegała na wypasie. Można przyjąć, że od jednej owcy uzyskiwano 600 - 800 gramów wełny rocznie. Strzyżenia dokonywano ( po umyciu zwierząt ) dwa razy do roku. Owce były również źródłem mleka. Podaje się, że mleczność pojedyńczej owcy w interesującym nas okresie czasu wynosiła 1/7 mleczności krowy. Z owczego mleka podobnie jak z krowiego wyrabiano masło i ser. Można przyjąć, iż rocznie było to około 3,3 kg masła i 2,9 kg sera.

Szacunkowe dane mówią, że w Wielkopolsce 60 % folwarków utrzymywało stada owiec średnio liczące po 165 sztuk zwierząt. Takie nasycenie Wielkopolski owcami wiązać należy z silnie rozwiniętym tam tkactwem wełnianym.
( Drzeworyt przedstawia pasterza z ligawką. Ilustracja pochodzi z: Jakub Kazimierz Haur, Skład abo skarbiec... sekretów oekonomiey, Kraków 1693. Wymiary oryginału 3,7 cm x 3,8 cm ).
Owce pokazane są również na drzeworycie zamieszczonym w GALERII.

Drób



Drób hodowany był we wszystkich gospodarstwach. Najczęściej w tym okresie można spotkać : kury, gęsi, rzadziej kaczki a być może pod koniec wieku w części folwarków i indyki. Chów drobiu miał większe znaczenie dla gospodarstw chłopskich gdyż można było go sprzedać na targu lub w pobliskim mieście. Dodatkowo drób był obowiązkową częścią daniny składanej panu. ( Zobacz tu ). W gospodarstwie folwarcznym hodowano drób na potrzeby własne. Obsadę kur na folwarku szacować można na około 45 sztuk, gęsi - cennych ze względu na pierzę na 40 - 55 sztuk, kaczek na 24 sztuki.

Na górnym drzeworycie kaczka, poniżej kura. ( Ilustracje z : Mateusz Cygański, Myślistwo ptasze, Kraków 1584, oryginalny wymiar drzeworytu 2,5 cm x 3 cm; fragment drzeworytu z pracy : P. Crescentyn, O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytków, Kraków 1571 ).
GALERII znajduje się duża liczba drzeworytów przedstawiających ptactwo hodowane na wsi.

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

GALERIA : Chałupy chłopskie

GALERIA : Winnice

GALERIA : Bramy dworskie