Zabudowania Gospodarcze Folwarku Szlacheckiego - Młyn

Młyn

Ze względu na dominująca produkcję zboża w gospodarce folwarcznej i chłopskiej, młyn był jednym z najważniejszych obiektów gospodarczych służących jego przetwarzaniu. Pod względem napędu stosowanego do poruszania kamieni młyńskich wyróżnić można : Młyny napędzane wiatrem. Dominowały na terenach nizinnych ( Wielkopolska, Kujawy, Mazowsze, Pomorze ). Dane mówią o liczbie 116 takich młynów działających w województwie płockim w 1563 roku. Stanowiło to 47 % wszystkich młynów działających na tamtych terenach. Młyny napędzane przez zwierzęta chodzące w kieracie - woły lub konie. Ten rodzaj młyna należał do rzadkości. Młyny napędzane wodą - najczęściej spotykane, jeden przypadał już na dwie - trzy wsie. Oczywiście obiekty te w XVI wieku nie były tak duże jak obecnie działające młyny, a ich możliwości przemiału także były bardzo małe. Ze względu na sposób wykorzystania energii wody młyny można podzielić na : Napędzane kołem podsiębiernym - czyli wodą przepływającą pod kołem. Tego rodzaju konstrukcje znane były już w średniowieczu a w czasach nowożytnych zaczęły ustępować młynom z kołem nadsiębiernym. Napędzane kołem nadsiębiernym - czyli przez wodę spadającą na koło. Ten typ młyna działał lepiej, stąd można było go coraz częściej spotkać w XVI wieku i później. Zamieszczony tutaj drzeworyt pokazuje właśnie zasadę działania młyna o napędzie nadsiębiernym. Wodę piętrzono celowo, by uniezależnić się od jej okresowo niskiego poziomu i zwiększyć ilość otrzymywanej energii. Młyn mógł należeć do pana wsi, lub też do młynarza ( więcej o tej grupie mieszkańców wsi znajduje się w : Podziale ludności wsi ). Ze względu na opłacalność przemiału starano się wymusić na chłopach korzystanie z młynów będących własnością szlachty. Warto zapoznać się z młóceniem zboża - czyli pozyskiwaniem ziarna ze snopów. ( Drzeworyt z pracy Piotra Crescentyna, O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytków, Kraków 1571. )