Zabudowania Gospodarcze Folwarku Szlacheckiego

Oprócz dworu szlacheckiego, stanowiącego siedzibę pana dóbr na folwarku znajdowało się szereg budynków gospodarczych. Wyróżnić możemy cztery ich grupy :

1. Gumno - czyli, tą część gospodarstwa ( zabudowy ) w której gromadzono zbiory i wszelkiego typu zapasy.
2. Budynki do przechowywania narzędzi i inwentarza żywego takie jak : chlewy ( dla owiec, świń i mniejszej zwierzyny ), obora dla bydła, stajnia dla koni. Przy tych pomieszczeniach często znajdowały się komórki dla pasterzy mieszkających wraz ze zwierzętami.
3. Budynki, w których dokonywano określonych zabiegów produkcyjnych takich jak przemiał zboża ( młyn ), produkcja piwa (browar).
4. Budynki, w których mieszkała czeladź dworska - obecne w większych folwarkach. ( Wytłumaczenie pojęcia czeladzi jest tutaj ).

Podstawowym surowcem służącym do budowania było drewno. Jako pokrycie dachu stosowano słomę. Pod względem powierzchni wybijały się na pierwsze miejsce stodoły i spichrze. Zabudowania, w których mieszkały zwierzęta i ludzie były zapewne dość ciasne i pozbawione dobrego wietrzenia.

Uwaga : Ponieważ brakuje nam możliwości dokładnego pokazania wyglądu części wyżej wymienionych budynków skupiono się tutaj na tych, które zostały utrwalone na drzeworytach z XVI wieku.

Gumno

W skład gumna wchodziły stodoły z klepiskami do młócenia zboża oraz brogi - bardzo charakterystyczne dla XVI - wiecznego krajobrazu budowle.'

Bróg - składał się z czterech drewnianych słupów podpierających słomianą konstrukcję zadaszenia. Służył do przechowywania plonów - głównie zboża, którego młócenie trwało przez cały rok, jako że było to zajęcie niezwykle pracochłonne. Zapewne też w brogach, a raczej pod nimi przechowywano inne produkty np. siano. ( Ilustracja ta pochodzi z dzieła Mikołaja Reja, Zwierzyniec. Kraków 1534. W oryginale ma wielkość 4,5 cm x 4,5 cm. )

Na kolejnym drzeworycie widzimy już nie tylko brogi ( w głębi ) ale też jak się wydaje spichrz lub stodołę, do której chłopi niosą ziarno. 

Ilustracja ta dostarcza podstawowych informacji o wyglądzie zabudowań gospodarczych folwarku. Dzięki niej można poznać realną wielkość brogów, a także technikę przenoszenia worków z ziarnem. Niezwykle dobrze drzeworytnik uwidocznił też sposób wykonania płotów otaczających zabudowania. Na drzeworytach z tego okresu bardzo często widać właśnie tego typu ogrodzenia.

( Magazynowanie ziarna, drzeworyt z pracy Piotra Crescentyna, O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytków, Kraków 1571. )

Warto zobaczyć : Młóceniez boża dokonywane w gospodarczej części zabudowań, oraz w GALERII ilustracje przedstawiające : spichrze i lamusy, oraz dwór i zabudowania gospodarcze.